SGK Erken Emeklilik için, ilk şart 3600 prim gününün dolmasıdır. 3600 prim gününü dolduranlar ve 15 yıllık sigortalı çalışanlar için, erken emeklilik mümkündür. Erken emeklilik hakkından faydalanabilmek için çeşitli durumlar vardır. Bu durumlar kadınlar ve erkekler için farklılık gösterebilmektedir.
Kadınlarda Erken Emeklilik Hakkı
Sigortalı çalışan kadınlar için, hamilelik izni ve doğum sonrası izni hakkı vardır. Doğum borçlanması ile kadın çalışanlar için erken emeklilik hakkı mevcuttur. Kadınlara, hamilelik ve doğum sonrası izni primleri, geriye dönük yatırılarak erken emeklilik hakkı tanınır.
Doğum Borçlanması Koşulları Nelerdir?
Sosyal güvenlik reformu ile kadınlara doğum borçlanması hakkı verilmiştir. Doğumdan sonra çalışamayan annelerin, 2 yıla kadar primleri devlet tarafından geriye dönük yatırılır. Geriye dönük yatırılan primler ile hizmet süresi arttırılır.
Doğum borçlanması için şartlar şunlardır:
- Doğumdan sonraki 2 yıl içinde çalışmamış olmak,
- Çocuğun sağ doğması,
- İşten ayrılma tarihinden itibaren 300 gün içinde doğum yapmak,
- SGK’lı (4A) olarak çalışmak.
Şartların hepsini sağlayanlar, 3 çocuğa kadar doğum borçlanmasından faydalanabilirler. Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğü’ne başvurularak, doğum borçlanması talep edilebilir.
Doğum Borçlanması Süreleri Ne Kadardır?
Doğum yapan kadınlar, doğumdan sonra 8 hafta, çoğul gebelikte 10 hafta borçlanabilir. Doğuma 3 hafta kalana kadar çalışma hallerinde ise doğum sonrası dinlenme süresi ile toplam 2 yıla kadar doğum sonrası borçlanma yapabilirler.
Doğum borçlanmasına başvurmuş SGK’lı çalışanın, doğum yaptığı tarihten itibaren adına yatırılmış primler dikkate alınmaz. Doğum borçlanması yapılan süre içerisinde çocuğun vefat etmesi durumunda, vefat öncesine kadar olan süre borçlanılabilir.
Doğum Borçlanması İçin Gerekli Belgeler
Doğum borçlanması talebinde bulunmak için borçlanma talep dilekçesi ve kimlik belgesi fotokopisi gerekmektedir. Gerekli koşulları karşılayan bireyler bu iki evrak ile başvuru yapabilir.
Engelli Çocuğu Olan Annelerin Erken Emeklilikten Faydalanması
5510 sayılı kanuna göre; ağır engelli çocuğu olan annelerin erken emeklilik hakkı vardır. Engelli çocuğu olan annelerin, prim günlerine 4/1 oranında süre eklenir. Engelli çocuk sahibi anne aynı zamanda yıpranmaya tabi bir işte çalışıyorsa,mesleğinden dolayı yıpranma hakkından da yararlanır.
Engelli çocuk sahibi annenin erken emeklilikten yararlanması için, SGK tarafından belirlenmiş bir hastaneden rapor alması gerekir. Çocuğun vefat etmesi halinde, ödenen prim günü sayısı hesaplanır ve yaş haddinden indirilir. Yalnızca bir çocuk için erken emeklilik hakkından yararlanılır.
Erken Yaşlanma ile Emekli Olma Şartları Nelerdir?
5510 sayılı kanuna göre; emeklilik yaşı 65 yaşa kadar varmaktadır. Erken yaşlanma durumu tespitinde ise SGK’lı çalışanlar 55 yaşında erken emekli olabilirler.
Erken yaşlanmaya bağlı emeklilik koşulları şunlardır:
- Erken yaşlılık raporu almak,
- 55 yaşını doldurmuş olmak,
- En 5400 gün prim sahibi olmak.
SGK’lıların erken yaşlanma tespiti, Ankara Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğü Kocatepe Sağlık Sosyal Güvenlik Merkezine bağlı Sağlık Kurulunda yapılır. Nöroloji, psikiyatri, iç hastalıkları, kardiyoloji, fiziksel tıp ve rehabilitasyon raporları dikkate alınır.
Malulen Erken Emeklilik Şartları Nelerdir?
5510 sayılı kanuna göre SGK’lı çalışanlar, iş kazası veya hastalık sonrası çalışamaz duruma geldiklerinde malulen emeklilik hakkına sahip olurlar.
Malullük aylığından faydalanabilmek için koşullar şunlardır:
- En az 10 yıldır sigortalı çalışıyor olmak,
- 1800 günlük sigorta primi ödenmesi,
- Sakatlık veya hastalık nedeniyle işten ayrılmak,
- Sağlık sigortası dahil prim ve prime bağlı borcun olmaması,
- Kuruma yazılı dilekçe ile başvurulması gerekir.
Malulen Emeklilik İçin Gerekli Evraklar Nelerdir?
Malulen emeklilik için SGK’lının veya işvereninin, iş göremez durumunun tespiti için sigortalının bağlı olduğu sosyal güvenlik il müdürlüğüne ya da sosyal güvenlik merkezine başvurması gerekir. Başvuru sonrası, sigortalının yetkili sağlık kurumlarına sevki yapılır.
Malullük aylığı başvurusu için istenen belgeler:
- Ödenek belgesi,
- Sigortalı işten ayrılış bildirgesi,
- Malullük aylığı bağlanması için şahsen ya da bağlı bulunan kurum tarafından yapılacak başvuru,
- Malulen emeklilik için sevk raporu,
- Maluliyetin tespiti için Sağlık Kurulu raporu gereklidir.
Malullük Aylığı Hangi Durumlarda Kesilir?
Malulen emekli aylığı kesilme nedenleri şöyle belirlenmiştir:
- Malul emekli aylığı alan sigortalının 5510 sayılı kanun kapsamında veya yurtdışında çalışmaya başlaması durumunda,
- Kontrol sonrası malullük durumunun ortadan kalkması halinde malul aylığı kesilir.
Maden İşçileri İçin Erken Emeklilik Şartları Nelerdir?
Maden işçilerinin çalışma koşullarının zorluğu nedeni ile erken emeklilik için farklı düzenlemeler yapılmıştır. Yer altında çalışan sigortalıların, sunulan haklardan yararlanabilmeleri için ilk işe başlama tarihleri önemlidir.
Madenlerde çalışanların erken emeklilik koşulları şunlardır:
- En az 20 yıldır Bakanlık tarafından tespit edilen maden işyerlerinde sürekli olarak çalışanların, en az 5000 günlük malullük, yaşlılık ve ölüm sigortasının ödenmesi,
- En az 25 yıldır Bakanlık tarafından tespit edilen maden işyerlerinde çalışanların, en az 4000 günlük malullük, yaşlılık ve ölüm sigortalarının ödenmesi.
Bu koşullar sağlandığında maden işçilerine, yaş şartı aranmaksızın yaşlılık aylığı bağlanır. Ekim 2008 öncesi çalışmaya başlayan maden işçilerinin, yer altı işlerinde 1800 gün çalışması halinde, çalışmalarının 4/1’i prim gün sayılarına ilave edilir.
Ekim 2008 sonrası çalışmaya başlayan maden işçileri için ise 50 yaş şartı uygulanır. SGK’lı maden işçisi, en az 20 yıldan beri çalışıyorsa ve 50 yaşını doldurduysa emekli aylığı alabilir.
Ağır İşlerde Çalışanlar İçin Erken Emeklilik Şartı (4/A)
Ağır ve yıpratıcı işte çalışan vatandaşların, erken emekli olabilmesi için 01.10.2008 tarihinde yasa tekrar düzenlenmiştir. Bu yasa ile birlikte, her yıl çalıştıkları süreye ilave olarak 60,90 ve 180 gün eklenmekte.
Ağır ve yıpratıcı iş kolları;
| Kapsamda değerlendirilen İş ve İşyerleri | Yıllık Prime Eklenecek Gün Sayısı |
| Kurşun ve arsenik işleri | 60 |
| * (Kurşun izabe fırınlarının teksif odalarında biriken kuru tozları kaldırma işlerinde çalışanlar) | 90 |
| Cam fabrika ve atölyeleri | 90 |
| Civa üretim işleri ve sanayi | 90 |
| Çimento fabrikaları | 60 |
| Kok fabrikalarıyla termik santralleri | 60 |
| Alüminyum fabrikaları | 60 |
| Demir çelik fabrikaları | 90 |
| Döküm fabrikaları | 60 |
| Asit üretimi yapan fabrika ve atölyeler | 90 |
| Yer altı işleri | 180 |
| Radyoaktif ve radyoiyoizan maddelerde yapılan işler | 90 |
| Su altında veya su altında basınçlı hava içinde çalışmayı gerektiren işler | 90 |
| Basın ve Gazetecilik Mesleğinde Uğraşanlar ** (Basın kartı yönetmeliğine göre basın kartına sahip olmak) | 90 |
| Türkiye Radyo-Televizyon Kurumu basın kartı sahibi olmak *** (Basın Kartı Yönetmeliğine göre Türkiye Radyo-Televizyon Kurumunda haber hizmetinde fiilen çalışanlar) | 90 |
| Sağlık Personelleri | 60 |
Memurlar İçin Erken Emeklilik (Yıpranmalı Çalışma) 4/C
Yıpranmalı işlerde çalışan memur (kamur görevlileri) için 01.10.2008 tarihinde düzenlenen yasaya göre, her yıl prim günlerine ilave olacak tablo
| Kapsamda değerlendirilen İş ve İşyerleri | Yıllık Prime Eklenecek Gün Sayısı |
| Asker, Polis, MİT | 90 |
| Dalgıç | 180 |
| Madenci | 180 |
| Radyasyon Ortamı | 180 |
| İtfaiye ve yangın söndürme İşleri | 60 |
| Sağlık Personelleri | 60 |
| Ceza ve İnfaz kurumlarında Çalışanlar | 90 |
Yıpranmalı İş Listesinden Çıkartılan Meslek Grupları;
| Kapsamda değerlendirilen İş ve İşyerleri | Yıllık Prime Eklenecek Gün Sayısı |
| Lokomotif Makinist ve Ateşçileri | 180 |
| Atölye, Fabrika, Havuz ve Depolarda Kanunda Belirtilen İşlerde Görev Yapanlar | 180 |
| Gemi Ateşçi, Kömürcü | 180 |
| Devlet Tiyatrosu Sanatçısı | 180 |
| Zirai Mücadele – Karantina | 60 |
| TRT-Haber İşleri | 180 |
| Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası | 180 |
| Basın Müşaviri | 180 |
Askerlik Borçlanması İle Erken Emeklilik Nasıl Olur?
Sigortalı çalışmaya başlamadan önce askerliğini yapmış olanlar, askerlik borçlanması yaparak erken emeklilik hakkından faydalanabilirler. 2023 yılında 18 ay askerlik borçlanması yapanlar, 57.646 tl ödeyerek sigorta başlangıç tarihlerini 18 ay öne çekebilirler. Ödeme SGK’ya yapılır.
Askerlik Borçlanma Süreleri Nelerdir?
Askerlik borçlanmasına dahil olan süreler şu şekilde belirlenmiştir:
- Er ya da erbaş olarak askerlik yapılan süreler,
- Yedek subay okulunda eğitim görülen süreler,
- TSK’ya bağlı okullardan istekleri dışında ayrılmaları durumunda, harp okulu veya yüksek okulda geçen süreleri,
- TSK veya Mensubu olanların, okul süreleri.
Yurt Dışı Borçlanması İle Erken Emeklilik Koşulları Nelerdir?
Türkiye ile Sosyal Güvenlik Anlaşması olsun veya olmasın herhangi bir ülkede çalışmış vatandaşlar, yurtdışı borçlanması ile erken emekli olabilirler. Yurt dışında geçen sigortalı çalışma süreleri, çalıştıkları süreler arasında 1 yıl işsiz kalma süreleri, ev kadını olarak geçen süreleri yurt dışı borçlanması kapsamına girer.
Yurt dışı borçlanması için şartlar şunlardır:
- Türk vatandaşı olmak ya da doğum ile Türk vatandaşı olup çıkma izni ile vatandaşlığını kaybetmiş olmak,
- Borçlanma kapsamındaki yurt dışı çalışma sürelerini belgelemek,
- Yazılı dilekçe ile başvuru yapmak.
Borçlanma yapılabilmesi için, öncelikle talep dilekçesi doldurulmalıdır. Dilekçe, Sosyal Güvenlik İl Merkezlerinden Sosyal Güvenlik Kurumu internet sitesinden edinilebilir.
Yurtdışı Borçlanma Başvurusu İçin Gerekli Belgeler Nelerdir?
Yurtdışı borçlanması için talep dilekçesi ile birlikte çalışmalarını gösteren hizmet belgeleri de istenir. Yurt Dışı Borçlanması İçin Gerekli Evraklar 3 şekile gruplandırılır:
Sosyal Güvenlik Anlaşması Olan Ülkeler İçin İstenen Evraklar:
- Çalışılan ülkenin sigorta şartlarında çalışma sürelerini gösteren belgenin aslı ve onaylanmış tercümesi,
- Çalıştıkları ülkelerin Türk Büyükelçiliklerinden, Başkonsolosluklarından ve çalışma ve sosyal güvenlik müşavirliklerinden veya eteşeliklerinden durumlarına uygun hizmet belgesi almak.
Sosyal Güvenlik Anlaşması Olmayan Ülkeler İçin İstenen Evraklar:
- Çalıştıkları ülkelerdeki Türk Büyükelçilikleri, Başkonsoloslukları veya Ateşeliklerinden alınacak hizmet belgesi,
- Pasaport üzerinde yazan çalışma izinlerinin tercümesi.
Ev Kadını Olarak Geçen Süre İçin İstenen Evraklar:
- Yaşanan ülkeden ikamet belgesinin aslı ve onaylanmış tercümesi,
- Türk Büyükelçilikleri, Başkonsoloslukları veya Çalışma ve Sosyal Güvenlik Müşavirliklerince düzenlenecek ikamet belgesi gerekir.
Yurt Dışı Borçlanma Miktarı Hesaplanması Nasıl Yapılır?
Yurt dışı borçlanma talep dilekçesinde borçlanmak istenilen süre belirtilmişse belirtilen süre belirleyicidir. Belirtilmemiş ise, belgelerde kayıtlı bulunan tarihler arasındaki son tarihten geriye olmak üzere borçlanmak istenen gün sayısı esas alınır. Yurt dışı borçlanması ücreti hesaplanırken 1 yıl 360 gün 1 ay 30 gün olarak ele alınır.
Yurt dışı borçlanması ile erken emeklilik hakkından yararlanabilmek için, belirlenen ücretin 3 ay içerisinde ödenmesi gerekir.
