Sigortalı çalışanlar için işyerlerinden sigorta çıkışı verilmemesine karşılık ücretsiz izinde olduğu için SGK’ya aylık sıfır kazanç üzerinden bildirimde bulunan çalışanlar, 4857 sayılı İş Kanunu çerçevesinde uygulanan ücretsiz izin hakkını kullanmaları halinde rapor parası alabilmektedirler. Bunun için belirli şartların ise yerine getirilmesi gerekiyor.
Ücretsiz İzin Hangi Durumlarda Veriliyor?
Rapor parası olarak bilinen, sigortalı çalışanların aldıkları raporlara istinaden verilen ücretler, ücretsiz izin kapsamında da geçerlidir. Buna göre 4857 sayılı İş Kanunu çerçevesinde çalışan ücretsiz izin kullanıyorsa, yani kullanılan izin işçinin kullanmakta olduğu İş Kanunu içerisinde değerlendiriliyorsa, bu durumda geçici iş göremezlik ödeneğinden yararlanmak mümkündür. İlgili mevzuatta belirtilen işçinin ücretsiz izin hakları da ilgili kanunun 56’ıncı maddesinde belirtilmiştir. Buna göre işveren, yıllık ücretli iznini işyerinin faaliyet gösterdiği yerden başka bir yerde geçirmekte olacak işçiye talepte bulunması ve bu hususun da belgelenmesi halinde gidiş ve dönüşlerde yolda geçecek süreleri karşılamak amacıyla toplamda dört güne kadar ücretsiz izin vermek zorundadır.
Kanunun 74’üncü maddesinde ise doğum yapan kadın çalışana, 16 haftalık sürenin tamamlanmasından ya da çoğul gebelik halinde 18 haftalık süreden sonra altı aya kadar ücretsiz izin verilmesi gerekmektedir. Bu bakımdan 4A yani SSK kapsamında olan sigortalıların bu şartları sağlamaları halinde ücretsiz izin hakları doğmakla birlikte, SGK tarafından da kendilerine iş göremezlik yani rapor parası ödemesi yapılmaktadır. Bu ödemenin mevzuat gereğince İş Kanunu’nda belirlenmiş olan ücretsiz izin hallerinin sona erdiği tarih itibariyle de sona ermesi kararlaştırılmıştır.
Rapor Parasının Ödenmediği Durumlar
Ücretsiz izinde rapor parası ödenmediği durumlar ise yine ilgili mevzuat kapsamında belirlenmiştir. Buna göre ücretsiz izinde olarak SGK’ya sıfır gün ve sıfır kazanç üzerinden bildirilen çalışanlar, en son priminin ilişkili olduğu tarih itibariyle raporları gereğince SGK tarafından ödeme yapılmamaktadır. Bu kapsamda olanlar aylık prim ve hizmet belgelerinde hastalık ya da annelik durumlarında çalışanın sigortalılık niteliği eğer en son primin ödenmiş olduğu yani SGK’ya en son yapılan çalışma gün ve sayısının bildirildiği günü takip eden onuncu güne kadar geçen süre için rapor parası yine de alabilmektedirler.
Çalışmayan 4A kapsamındaki işçinin rapor alma durumunda da birtakım önemli noktalar bulunmaktadır. Sigorta çıkışı henüz verilmemiş ancak ücretsiz izne de çıkmamış olmakla birlikte işyerinde çalışamadığından ötürü çalışanın prim ve hizmet belgesinde çalışma gün sayısı ve prime esas teşkil eden kazancın sıfır olması halinde bu durumdaki çalışan, en son primin ilişkin olduğu tarih temel alınarak sigortalılığı sona ermektedir. Bu bakımdan gözaltına alınma, tutukluluk, kısmi istihdam, puantaj kayıtları, devamsızlık, yarım çalışma gibi nedenler bakımından en son primin ilişkin olduğu tarihi itibariyle sigortalılığı sona erer ve böylece rapor parası alamamaktadırlar.
Rapor Parası Hesaplaması
Rapor parası hesaplaması uygun şartları taşıyanların iş göremedikleri yani işte çalışmadıkları durumda ödenmekte olan ve günlük kazançların belirlenmesinde, iş kazası ya da doğumun temel teşkil ettiği tarihten önceki son 12 ay prim ödeme gün sayılarına teşkil eden ödemelerin, esas prim ödeme gün sayısına bölünmesi ile hesaplanmaktadır. Başka bir deyişle sigortalı çalışanın rapor parasının hesaplanmasında aldığı brüt ücret, ikramiye, prim ve işveren tarafından bildirilmiş diğer ödemelerin de hesaplamasının ortalaması alınmaktadır. Ücret, ikramiye gibi tutarlar da nakdi olarak işveren tarafından verilmişse, bu durumda rapor parası olarak SGK’dan talep edilebilmektedir. Rapor parasının hesaplamasını SGK, çalışanın bildirilen prim ve brüt ücret tutarları üzerinden hesaplamasını sağlamaktadır.
