Kayıp Kaçak Elektrik Bedeli Nedir?
Kayıp kaçak elektrik bedeli tanımı itibariyle her aboneye eklenmekte olan ve kayıp kaçak elektrik tüketiminin dengelenmesini sağlayan bir uygulamalıdır. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı’nın hazırlamış olduğu rapor kapsamında Türkiye’de kayıp kaçak elektrik oranı ortalama yüzde 15 civarındadır. Dünya ortalaması ise yüzde 8 civarındadır. Bu bakımdan bakanlık kayıp kaçak elektrik kullanımının önüne geçmek adına çeşitli önlemler almaktadır. Bakanlığın bu konuda yaptığı faaliyetler iletimde görülen kayıpların düşürülmesi amacı ile yerinde üretimi yaygınlaştırmaktır. Yerinde üretim, elektrik üretim yeri ve tüketim yeri arasında mesafenin kısaltılması, taşınması esnasındaki iletim kayıplarını azaltmayı amaçlamaktır. Bunun yanında dağıtım bölgelerinde kaçak olarak kullanılan elektrik oranının da düşürülmesi gerekliliği üzerinde durulmaktadır. Kayıp kaçak oranları üretilmiş olan elektriğin iki farklı şekilde kaybını içermektedirler. Bu tanımlar teknik ve teknik olmayan kayıplar olarak adlandırılmaktadır. Teknik kayıp olarak adlandırılan durum elektriğin üretmiş olduğu noktadan dağıtım alanlarına iletilmesi esnasında yüksek gerilim hattında yaşanan kaybı ifade etmektedir. İletim için yaşanan kayıplar dünya ortalamasına yakındır. Diğer yandan asıl kayıp kaçak oranını belirleyen ise teknik olmayan kayıp oluşturmaktadır. Teknik olmayan kayıp dağıtım bölgesi içinde tüketiciler tarafından kaçak olarak elektriğin kullanılmasını ifade eder. Başka bir deyişle kullanılan elektriğin faturaya yansıtılmamasını ifade eder. Kayıp kaçak elektrik kullanımının yaygın olmasındaki sebep yasadışı yöntemler ile elektrik üretiminin yapılmasıdır. Dağıtım şirketleri ise kaçak kullanım yapanlara çeşitli cezalar vererek bunun önüne geçmeye çalışmaktadırlar. Ayrıca kaçak kullanım yapanlar için verilen para cezalarının yanında yüksek kayıp kaçak oranlarını dengelemek için tüm abonelerden her ay kayıp kaçak bedeli tahsil edilmektedir. Elektrik tüketim bedelleri içinde yer alan kayıp kaçak bedeli ise uzun yıllardır tartışma konusu olmaktadır. Önceden elektrik faturasında ayrı bir gider kalemi olarak gösterilmesine karşılık günümüzde toplam tutarın içinde dahil edilmiştir. Örnek olarak 100 TL elektrik faturası olan bir kişi 14 TL kayıp kaçak bedeli ödemektedir.Elektrik Faturası Kayıp Kaçak Bedeli Geri Alma Nasıl Yapılır?
Elektrik faturası kayıp kaçak bedeli alma Yargıtay kararlarına bağlıdır. Şimdiye değin alınmış olan kararlar kapsamında hukuka aykırı şekilde kaçak ve kayıp bedeli ödemek zorunda olan abonelerin, ödemiş oldukları bedelleri geri alabilmeleri için bazı yöntemlerin izlenmesi gereken farklı kuruluşlar konuyla ilgili dava açılabileceği görüşünü taşıyorlardı. Fakat Yargıtay’ın bu konudaki kararı abonelerin beklentilerini boşa çıkaracak türden. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu tarafından 2014 yılının sonlarına doğru alınan karar, kaçak ve kayıp bedellerinin kullanıcılardan temin edilemeyeceğini içeriyordu. Bu karar kapsamında pek çok hukuk bürosu ve çeşitli odalar abonelerin belirli yöntemleri takip ederek dava açmaları halinde hukuka aykırı bir şekilde tahsil edilmekte olan kayıp kaçak bedellerinin geri alınabileceğini düşünüyorlardı. Fakat Yargıtay’ın son olarak 2020 yılında almış olduğu karar abonelerin kaçak ve kayıp bedellerini geri alamayacaklarını içeriyor. 2014 yılının sonuna doğru alınmış olan karar kapsamında aboneler her ay kendilerinden tahsil edilmekte olan kaçak ve kayıp bedel ücretlerini geri alabilmek için mahkemeye başvuru yapmaya başlamışlardı. Fakat 2016 yılında çıkarılmış olan yeni yasa ile birlikte elektrik dağıtım şirketlerinin tahsil etmiş olduğu kaçak ve kayıp bedel ücretleri hukuksal bir zemine kavuştular. Haliyle bu yasa da mahkemelerde görülen davaların reddedilmesine neden oldu.Kaçak ve Kayıp Bedeli Alma Güncel Durum Nedir?
2020 yılı itibari ile kaçak ve kayıp bedeli alma durumu Yargıtay’ın Resmi Gazete’de yayımlanan son kararına dayanmaktadır. Buna göre 2016 yılında çıkmış olan yasa kapsamında kaçak ve kayıp bedeli ücretlerinin dağıtıcı firmalar aracılığı ile tahsil edilmesinin yasal olduğunu beyan etti. Söz konusu karar kapsamında geçmişe de dönük olduğu vurgulanmış olan karar kapsamında halihazırda yürütülmekte olan konu dahilindeki davalar 2016 yılından öncesi ile ilgili alacaklara dair olsalar bile yasa lehine sonuca bağlanacağına hükmedildi. Bununla birlikte konunun güncel olması nedeniyle örnek olan bir dava, mahkeme tarafından dava görülmekte olduğu sırada gerçekleşen yasa değişikliği kapsamında tahsilatın kullanıcıya geri ödenemeyeceği ve davanın bozulması gerekliliği biçiminde sonlandı. Bu yüzden 2014 yılının sonlarında başlamış olan elektrik kaçak ve kayıp bedellerinin abonelere geri ödenmesi süreci abonelerin aleyhine olacak bir şekilde yeni bir karar alınıncaya kadar sonuçlanmış oldu. Bu karar kapsamında kaçak ve kayıp bedeli alma konusunda davalar sonucu belli olduğu için açılamıyorlar. Bunun yanında ilgili davaya söz konusu olmayacak durumlar bulunuyorsa, bu durumların görüşülmesi için dava açmak mümkün olabilecek fakat bu durumda da özel şartların aranması gerekecek. Kaçak ve kayıp bedelinin geri alınması bu kararlar kapsamında olanaklı halden çıkarılmasına karşılık beraberinde tartışmaları da getiriyor. Hukukçulara göre kayıp ve kaçak bedellerinin tüm abonelerden alınması bu durumun hukuk devleti ve adalet düşüncesi ile çeliştiğini, şeffaf ödeme anlayışından uzaklaşıldığını düşünmektedirler. Fakat aksi yönde bir karar çıkmadıkça kayıp kaçak elektrik bedeli geri ödemesi almak henüz mümkün olmayacak. Özel durumları olan aboneler tüketici heyetlerine başvuru yapabilirler.
Editör: TE Bilisim
