Türkiye’de milyonlarca çalışanı yakından ilgilendiren çalışanların yıllık izin hakkı ile ilgili önemli gelişmeler yaşanmaya devam ediyor. Bilindiği üzere iş yerlerinin büyük bir bölümünde, işçilerin yıllık izinleri birikiyor. Biriken yıllık izinlerin sene içinde kullanılmadığında yanması gibi bir durum söz konusu değildir. İş Kanunu’na göre eğer işçi hak ettiği yıllık izinleri kullanmamışsa, ilerleyen dönemde bu yıllık izinleri belirli koşullar altında kullanabilme hakkına sahiptir. Türkiye’deki çalışanları ve yıllık izin kullanacakları yakından ilgilendiren önemli detaylar hakkında öne çıkanları haberimizde bulabilirsiniz.
Çalışanların uzun süre emek verdikleri işyerinden başka bir işyerine geçmeleri halinde işverenler farklı ise yıllık izin süreleri baştan işlemeye başlıyor. Bu koşullar altında çalışanların ilk dönemlerde daha az izin kullanması gündeme geliyor. Çalışanın bir süre farklı bir yerde çalıştıktan sonra yeniden eski iş yerine dönüş yapması durumundaysa İş Kanunu’na göre çalışanın yeniden yıllık izin hakkının başlayıp başlamayacağı işçiler ile işverenler arasında tartışma konusu haline geliyor. Yıllık ücretli izin süreleri ile ilgili tüm detaylar, hukuk sistemimizde uygulamada bulunan 4857 sayılı İş Kanunu’nun ilgili maddelerinde yer alan hükümlere göre belirlenmiştir. Bu konuyla ilgili olarak ele alınan kanun maddesi nisbi yani emredici hukuk kuralı şeklindedir. Dolayısıyla bir alt sınırı bulunmasına rağmen, kanunun uygulanmasında herhangi bir üst sınır bulunmamaktadır. Kanunda belirlenen izin sürelerini kullanabilmenin temel koşulu o işyerinde en az bir yıldır çalışıyor olmaktır.
Çalışanın Yıllık İzin Sürelerinin Belirlenmesi
Bazı durumlarda işverenler, bir yılını doldurmayan çalışanlarına da avans izin kullandırır. Bu tamamen işverenin inisiyatifinde olan bir konu olmakla birlikte, İş Kanunu’nda yer alan hükümlere göre;
- 1 yıldan 5 yıla kadar çalışmış işçiye 14 günden,
- 5 yıldan fazla 15 yıldan az çalışmış işçiye 20 günden ve
- 15 yıl ve daha fazla çalışmış işçiye 26 günden az izin verilemez.
İş Kanunu’nda açıkça belirtilen bu süreler ücretli yıllık izin kullanımında asgari süreler olarak ele alınmaktadır. Dolayısıyla işveren isterse hedefi tutturan işçiye ilave izin verebileceği gibi, toplu iş sözleşmesiyle daha uzun izin belirlenebilir. 18 yaşından küçük ve 50 yaşından büyük işçilere ise 20 günden az izin verilemez.
Türkiye’de milyonlarca işçi ile işveren arasında yaşanan tartışmaların arasında ücretli yıllık izin kullanım konusu da yer alıyor. İşçilerin işyerleriyle anlaşmazlık yaşadığı bir konu da izinlerin ne zaman, ne şekilde kullanılacağı konuları olarak öne çıkıyor. İşçinin ne zaman işçisine yıllık izin kullandıracağı konusundaki karar yetkisi kural olarak işverene aittir. Çalışanın bu konudaki itirazı sonucu değiştirmemektedir. Ancak işverenin bu yöndeki yönetim hakkı ancak yıllık iznin tamamını kullandıracaksa mümkün olmaktadır.
Yıllık İzin Kullanımında İşçiden Onay Alınmalı
İş Kanunu’nda yer alan hükümlere göre eğer yıllık izni parçalara bölmek istiyorsa işçiden onay alması gerekmektedir. Dolayısıyla işveren parçalara bölmek istediğinde çalışan bir bölümünü kendisine uygun zamanda kullanmaya işvereni zorlayabilecektir. Bu konunun yeterince bilinmemesi Türkiye’deki milyonlarca işçi ile işveren arasında tartışma yaşanmasına neden olmaktadır. Bununla birlikte yıllık izinlerin bütün olarak kullandırılması esastır.
Yıllık iznin bölünebilmesi ancak işçi ile işverenin anlaşması halinde mümkün olabilmektedir. Örnek olarak işveren işçisine “Yıllık iznini 10 günün şubat ayında kalan 4 gününü temmuzda kullanabilirsin” deme hakkına sahip değildir. İşverenlerin tek taraflı karar verecekse, işçisine yıllık iznin 14 gününü de kullandırmak zorundadır. Ancak işçi ile işveren anlaşırsa iznin bir parçası 10 günden az olmamak üzere, hak edilen yıllık izin süresi bölünebilmektedir.
Editör: TE Bilisim
