Kız ya da erkek evladın ebeveyn kaybı yaşamasının ardından, vefat eden kişinin sigortası kapsamında çocuklarına yetim aylığı bağlanabilmektedir. Yetim aylığı alanların çalışma durumu ve yetim maaşlarına yansımaları merak edilen konulardandır. Yetim maaşı alan çocukların cinsiyetlere göre de aylık alma süreleri değişmektedir. Yetim maaşı alanlar sigortalı çalışabilir mi, kimler yetim aylığı alır konularını merak edenler için yazımızın devamında söz konusu konulara değinilecektir.

Yetim Maaşı Nedir?

Kişilerin sigortalı olarak vefat etmesi ile geride kalan çocukların hayatlarını sürdürmesi kapsamında verilen maaşa yetim aylığı denilmektedir. Yetim maaşı alınabilmesi için, vefat eden kişinin 4a’ya tabi olarak 10 yıl ve üzeri hizmet akdinin bulunması gerekmektedir.

Bu kapsamda evlenmemiş kız çocuklarına, kişinin sigortası kapsamında Emekli Sandığı Kanunu’na göre yetim maaşı bağlanıyor. Vefat eden kişinin 10 yılın altında hizmet akdinin bulunması halinde çocuklara yetim maaşı bağlanmıyor.

Kimler Yetim Maaşı Alabilir?

Sigortalının vefat etmesi halinde yetim maaşı alabilecek kişiler, eşin dışında geride kalan hak sahiplerine yani çocuklarıdır. Vefat eden kişinin kız çocuğu bulunması halinde, kız çocukları evleninceye kadar yetim maaşı alabilmektedir. Sigortalının vefatı halinde geride kalan eşe %60, çocuğa da %30 oranında maaş bağlanır. Kişinin iki çocuğunun bulunması halinde yetimler %25’er üzerinden maaş alıyorlar.

Sigortalı baba ya da annenin vefat etmesi halinde yetim kalan kız çocuğu evli ise yetim maaşı alamıyor. Fakat kız çocuğunun boşanması halinde yetim aylığı almaya hak kazanıyorlar.

Erkek yetimler anne ya da babalarının vefat etmesi halinde 18 yaşına kadar yetim maaşı alabiliyorlar. Eğer erkek yetim lise öğrencisi ise 20 yaşına kadar, üniversite öğrencisi ise 25 yaşına kadar yetim aylığı alabiliyorlar.

Yetim Maaşı Ödemesi Ne Zaman Yapılır?

Yetim maaşı vefatın gerçekleşmesi ve yetim maaşına başvuru yapılmasının ardından birkaç hafta sonra, genellikle 15 gün içerisinde, yani aynı ay içerisinde ödenmeye başlanır.

Yetim Maaşı Alanlar Sigortalı Çalışabilir Mi?

Pek çok yetim aylığı alan kişilerin merak ettiği konulardan biri sigortalı çalışırsam yetim aylığım kesilir mi konusudur. Yetim aylığı alanların sigortalı olarak çalışması normal şartlarda kesilmesine sebeptir. Fakat istisnai durumlarda yetim maaşı alırken sigortalı olarak da çalışabilmektedirler.

Yetim maaşı alanlar sigortalı çalışabilir mi konusunda, istisnai durumlar dışında olanların sigortalı olarak çalışmaları halinde yetim aylıkları kesilecektir.

İstisnai durumlarda yetim aylığının kesilmemesi durumu ise şunlardır:

  • Bağkur ya da SSK sigorta kolu üzerinden ölüm aylığı alan çocuklar, sigortalı olarak çalışması halinde yetim aylıkları kesilecektir. Fakat istisna olarak, yetim aylığı alan kişinin 25 yaşını geçmesi ve üniversitede okuması halinde, sigortalı olarak çalışıyor olsa bile yetim aylığı kesilmeyecektir. Kişilerin üniversite öğrenimi görmesi gerekmektedir.
  • Kişilerin Emekli Sandığı kapsamında yetim aylığı alması halinde, vefat eden ebeveynin 1 Ekim 2008 tarihinden önce vefat etmesi halinde, Emekli Sanığı üzerinden yetim aylığı alan kişiler, sigortalı olarak çalışsalar bile yetim aylığı alabiliyorlar. Yetim aylığı alan kız çocukları evlenecekleri süreye kadar söz konusu maaşı alabilirken, erkek yetimler en fazla 25 yaşına kadar yetim aylığı alabileceklerdir.

Yetim Maaşı Hangi Durumlarda Kesilir?

Sigortalı anne ya da babanın ölmesi halinde yetim aylığı alan hak sahiplerinin yetim aylıklarının kesilme halleri şunlardır,

  • Kişilerin Türk Vatandaşlığından çıkması,
  • Kişilerin evlenmeleri halinde,
  • 4C kapsamında sigortalı çalışmaları halinde,
  • Erkek yetimlerin öğrenim durumlarına göre yetim aylıkları; lise öğrencisinin 20 yaşında, üniversite öğrencisinin 25 yaşında yetim aylıkları kesilecektir. Erkek öğrencilerin 25 yaşını tamamlamaları halinde ikinci bir üniversite okumaları, yüksek lisans ya da doktora yapmaları halinde dahi yetim maaşı alamayacaklardır.

Yetim Maaşı Kesilirse Nasıl İtiraz Edilir?

Gerekli şartları sağlayan kişilerin yetim aylıklarının kesilmesi halinde itiraz etmeleri ve aylıklarının geri bağlatılması talep edilmelidir. Yetim aylığının kesilmesi halinde itiraz işlemleri, SGK Aylık Ödenek Belgesi ile yapılmaktadır.

Belgenin eksiksiz olarak doldurularak,

  • SSK sigorta kapsamında olanlar, Bağımsız Hizmet Akdiyle Çalışanlar Emeklilik Daire Başkanlığı’na,
  • Bağkur kapsamında olanlar bağlı oldukları Sosyal Güvenlik Merkezi’ne,
  • Emekli Sandığı kapsamında olanlar Kamu Görevlileri Emeklilik Daire Başkanlığı’na, gönderilmesi gerekmektedir.

Bu belge ile birlikte bir de dilekçe yazılması gerekmektedir. SGK Aylık Ödenek Belgesi ve dilekçeniz ile birlikte ilgili kuruma yetim aylığınızın kesilmesi ile ilgili olarak itiraz işlemi yapabilirsiniz.

Yetim Maaşı Başvurusu Nasıl Yapılır?

Sigortalı anne ya da babanın geride kalan hak sahiplerinin yetim aylığı alabilmesi için öncelikle başvuru yapmaları gerekmektedir. Yetim aylığı başvurusu, kuruma giderek, posta ile ya da e-devlet sistemi üzerinden gerçekleşmektedir.

  • Posta ile ya da elden başvurularda, Gelir, Aylık ve Ödenek Talep belgesini doldurarak başvuru yapmanız gerekmektedir.

E-devlet sistemi üzerinden yetim aylığı başvurusu şu adımlarla gerçekleşmektedir:

  • E-devlet sistemi ekranını açınız.
  • Kimlik doğrulama işlemini, kimlik numaranız ve e-devlet şifrenizi girerek tamamlayın.
  • Açılacak olan ekran üzerinde yer alan sorgu bölümüne “Yetim Aylığı Başvurusu” yazarak aratın.
  • Sisteme giriş yapmanız halinde Yeni Başvuru bölümüne tıklayarak devam edin.
  • Tahsis Talep Türü bölümü üzerinden Ölüm Aylığı menüsüne tıklayın.
  • Sigortalı Türü bölümü üzerinden bağlı olunan sigorta türü seçilerek devam edilir.
  • Bağkur numarası ya da SSK sicil numarası bölümlerini doldurun. Söz konusu numaraları bilmiyorsanız 170 numaralı hattı arayarak öğrenebilirsiniz.

Yetim Maaşı Şartları Nelerdir?

Anne ya da babanın vefatı üzerine geride kalan hak sahiplerinin yetim aylığı alabilmesi için bazı şartlar bulunmaktadır. Yetim aylığı alabilme koşulları ise şunlardır:

Vefat eden anne ya da babanın çocuklarına yetim aylığı bağlanabilmesi için,

  • Vefat eden kişinin emekli olmuş olması,
  • Vefat eden kişinin emekli olmaması halinde SSK kapsamında en az 900 gün sigorta primi, Bağkur ya da Emekli Sandığı kapsamında en az 1800 gün sigorta primi bulunması gerekmektedir.

01.10.2008 tarihinden sonra Vefat eden anne ya da babanın çocukları için yetim aylığı bağlanabilme koşulları ise şunlardır,

  • Çocukların 18 yaş altında olması,
  • 18 yaşı tamamlayanların lisede öğrenim görmesi halinde 20 yaşına kadar, üniversitede öğrenim görmesi halinde ise 25 yaşına kadar yetim aylığı bağlanabilecektir.
  • Malul durumda olan çocukların en az %60 ve üzeri oranda iş gücü kaybı yaşamaları halinde de maaş bağlanacaktır.

01.10.2008 tarihinden önce vefat eden anne ya da babanın çocukları için yetim aylığı bağlanabilme koşulları ise şunlardır,

  • Kız çocukları için öğrenim şartı aranmadan evlenecekleri süreye kadar yetim aylığı alabileceklerdir.
  • Emekli Sandığı sigorta kolu üzerinde bulunan erkek çocukları ise 25 yaşına kadar yetim aylığı alabileceklerdir.
Editör: TE Bilisim