Emekli olmak için çeşitli şartları sağlayamayan çalışanlar için yaşlılık sigortası hakları nelerdir sorusunun yanıtlanması önem taşıyor. Aynı zamanda kimlerin yaşlılık aylığı alabilecekleri ve bu destekten yararlanacağını açıklamak da çalışanlar için önem taşıyor.

Yaşlılık Sigortası Nedir?

Yaşlılık sigortası tanımı itibariyle kişinin belirli bir yaşa gelmesi yüzünden iş gücünde azalma yaşaması ve çalışanın iş yaşamından çekilip herhangi bir işte çalışmadan yaşamını devam ettirmesi için sunulan bir destek olmaktadır. Yaşlılık sigortası uzun vadeli sigortalı kollarından birisi olup 4A kapsamında çalışan sigortalılar için tanımlanan bir hak olmaktadır. İş yaşamı uzun bir dönem sürdüğü için çalışanlar için emeklilik hakkı önemli bir imkân taşımaktadır. Ancak her çalışan emekli olmak için gereken sigortalılık, prim ve yaş gibi şartları aynı anda yerine getiremediklerinden yaşları gelmesine rağmen emeklilik hakkı kazanamamaktadırlar. Böylesi durumlarda çalışanın yaşı itibariyle iş gücünde bir kayıp yaşanmaya başlandığı için yaşlılık sigortası büyük önem taşımaktadır. Yaşlılık sigortası ile birlikte kişinin yaşlılık döneminde aylık alması ve belirli imkânlardan yararlanması mümkün hale gelerek kendisine kolaylık tanınmaktadır.

Yaşlılık Sigortası Hangi Haklara Sahiptir?

Yaşlılık sigortası hakları özellikle belirli bir yaşa gelmiş olanların bu dönemdeki ihtiyaçlarının karşılanmasına yönelik olarak sunulmaktadır. Yaşlılık sigortalısının sahip olduğu haklar yaşlılık aylığı bağlanması, toptan ödeme yapılması ve genel sağlık sigortasından yararlanmasıdır. Yaşlılık aylığının bağlanması ile birlikte kişi her ay belirlenen tutarlar üzerinden aylık almaktadır. Bu tutarlar her yıl artış göstermekte ve tutar yükselmektedir. Toptan ödeme ise yaşlılık aylığı almaya hak kazanıldığında ve emekli olmak mümkün değilken belirli prim ve hizmet sürelerinin sağlanması halinde daha önceden SGK’ya yatırılmış olan ücretlerin geri ödenmesini içermektedir. Toptan ödeme yapılmasında aylık bağlanılması şartını yerine getiremeyenler için ise sigortalı oldukları işten çıkmaları durumunda istenirse ödenmiş olan malullük, yaşlılık ve ölüm sigortası primleri geri alınabilmektedir. Genel sağlık sigortasının devam etmesi ise özellikle yaşlılıkta hastaneye gitme sürelerinin çok olması ve daha çok sağlık bakımı gerekeceğinden daha da önemli bir hal almaktadır. Bu imkân sayesinde de devlet hastanelerinde yapılan muayenelerden ücret talep edilmemektedir.

Yaşlılık Sigortasından Aylık Alma Koşulları Nedir?

Yaşlılık sigortasından yararlanmak ve daha sonra yaşlılık aylığı bağlatmak için belirli koşulların yerine getirilmesi gerekmektedir. 4A kapsamında hizmet sözleşmesi ile çalışmakta olanların yaşlılık sigortasına dahil olmaları ve yaşlılık aylığının bağlanmasında hangi kanunun hükümlerinin geçerli olacağı ilk kez sigortaya giriş yapılan tarihlere göre değişkenlik göstermektedir. Bu noktada esas bilinmesi gereken 4A kapsamında çalışanlar için her ay aylıklarından kesilmekte olan kesintiler kapsamında yaşlılık sigortası da işlemektedir. Başka bir deyişle yaşlılık sigortası için hizmet sözleşmesi ile çalışanların ilave olarak ödeme yapmalarına gerek bulunmamaktadır. 5510 sayılı sosyal sigortalar ve genel sağlık sigortası kanunu geçerli olmadan önce 506 sayılı sosyal sigortalar kanunu kapsamında sigortalı olanlar için güncel kanunlardaki şartlar geçerli olmaktadır. Bu yüzden kimselerin kazanılan hakları da geçerlilik taşımaktadır. Bu kapsamda 1999 öncesinde sigortalı olarak ilk kez işe başlayanların yaşlılık aylığı kazanmaları için sigortalılık süreleri, prim ödeme gün sayıları ve yaş koşullarının bir arada bulunması gerekmektedir. Örnek olarak sigortalılık süresi ve prim ödeme gün sayısının yerine getirilmiş olması fakat yaşlılık aylığının bağlanması için gerekli olan yaş şartının yerine getirilmemesi halinde yaşlılık aylığı bağlanmaz. 1999 tarihi itibariyle yaşlılık aylığına hak kazanmış olanlar ve bu tarihten itibaren kadın sigortalılardan 18, erkek sigortalılardan ise 23 yıllık sigortalılık sürelerini doldurmaları beklenir. Buna göre;
  • Kadınlarda 50, erkeklerde 55 yaşın dolması ve en az 5000 gün,
  • Kadın 50, erkek 55 yaşını doldurması, 15 yıllık sigortalı olması ve en az 3600 gün prim ödeme,
  • Kadın 50, erkek 55 yaşını doldurması, kadın 20, erkek 25 yıldır sigortalı olması ve en az 5000 gün prim ödenmesi halinde yaşlılık aylığı almaktadırlar.
1999 tarihi için bu koşulların sağlanmaması halinde sigortalılar 2002 tarihindeki sigortalılık süresi tablosu temel alınarak sigortalılık süresi, yaş ve prim ödeme gün sayısı koşulları temel alınarak yaşlılık aylığı alacaklardır.

5510 Sayılı Kanun Kapsamda Yaşlılık Aylığı Alma Durumu

Halihazırda geçerli olan 5510 sayılı kanun kapsamında yaşlılık sigortalılığı ve aylığının bağlanması koşul şartları değişmiştir. Buna göre 5510 sayılı kanuna bağlı olarak sigortaya giriş yapmış olanlar 2036 yılına kadar kadın için 58, erkek için 60 yaşını doldurmalı ve 7200 gün prim ödemiş olmaları gerekmektedir. 2036 tarihinden sonra ise 7200 gün prim ödenmesi şartıyla bu tarihten sonraki yaş hadleri dikkate alınarak yaşlılık aylığına hak kazanmak mümkün olmaktadır. Örnek olarak 4A kapsamında çalışan bir kadın sigortalı 7200 gün prim ödenmesini 2037 yılında tamamlıyorsa 59 yaşında emekli olabilecektir. Bu düzenleme 2048 yılından itibaren yaşlılık aylığına hak kazanma yaşını eşitleyecek ve kadın ve erkekler için yaşlılık aylığı söz konusu tarihten itibaren 65 olarak geçerlilik kazanacaktır.

Yaşlılık Aylığı Bağlanması İçin Başvuru Nasıl Yapılır?

Yaşlılık sigortası kapsamında yaşlılık aylığı bağlanması için başvuru öncelikle çalışılmakta olan işten ayrılmayı gerektirmektedir. İşten ayrılma durumunda aynı zamanda yazılı istekte bulunulmasını da gerektirir. 4A kapsamında yani hizmet akdi ile çalışmaya başlayarak sigortalı olanların başvuruları bağlı oldukları sosyal güvenlik müdürlüğüne başvuruları kabul edilmektedir. Bağlı bulunulan sosyal güvenlik merkezi hizmet akdine dahil olarak en son çalışılan yerdeki sosyal güvenlik merkezi olmaktadır. Aynı zamanda e – devlet üzerinden de yaşlılık aylığı başvurusu yapılabilmektedir. Bunun için e – devlet sistemine giriş yaptıktan sonra arama ekranına yaşlılık aylığı başvurusu yazdıktan sonra açılan sayfada gerekli olan yerleri doldurarak başvurunuzu tamamlamanız mümkün olmaktadır.

Yaşlılık Aylığı İçin Gerekli Belgeler Neler?

Yaşlılık aylığı başvurusu yapmak için birtakım belgelere ihtiyaç duyulmaktadır. Yaşlılık aylığı için gerekli belgeler şu şekildedir;
  • Gelir, aylık, ödenek talep belgesi,
  • Sigortalının işten ayrılış belgesi
Bu belgelerin bağlı bulunan sosyal güvenlik merkezine ibraz edilmesi halinde yaşlılık aylığı işlemleri şartlar sağlanıyorsa başlatılacaktır.

Yaşlılık Aylığı Nereden Alınır?

Yaşlılık aylığının durumunu takip etmek için farklı yöntemler bulunmaktadır. Aylık bağlama başvurusu yapıldıktan sonra kişiye bilgi yazısı ile kısa mesaj gönderilmektedir. Kısa mesaj gönderilmesinden yararlanmak için SGK resmi internet sitesi üzerinden gerekli izinlerin verilmesi gerekir. Bunun yanında aylık bağlamaya ilişkin olarak süreç e-devlet üzerinden de takip edilebilmektedir. E-devlet üzerinden arama kutusuna yaşlılık aylığı başvuru sonucu yazarak arama yapıldığında başvurunun seyri ile ilgili bilgi öğrenmeniz mümkün olacaktır. Yaşlılık sigortası kapsamında aylık bağlandıktan sonra bankalar ile PTT arasında imzalanmış olan antlaşmalar gereğince 5510 sayılı kanun ve diğer kanunlara tabi olanlar kapsamında kurum tarafından ilk kez aylık olacaklar başta PTT olmak üzere anlaşmalı bankalardan aylıklarını almaktadırlar. Bu noktada unutulmaması gereken konu yaşlılık aylığı farklı bankalara taşınarak bankaların promosyon ödemelerinden yararlanmak mümkün değildir. Çünkü yaşlılık aylığı temelde emekli aylığı olmayıp söz konusu koşulların sağlanması halinde ödenmekte olan bir aylık olarak kabul edilmektedir ve bu yüzden emekli aylığından da daha düşük olmaktadır.
Editör: TE Bilisim