Tarım alanında kendi adına faaliyet gösteren çalışanlar bağ kur güvencesi ile sigorta sahibi olmaktadır. Yapılan herhangi diğer bir çalışma dolayısı ile sigorta sahibi olmayan tarım çalışanları bağ kura bağlı 4/1-b’li olarak sigortaya tabi olmaktadır. Sigorta prim ödemeleri gerçekleşmeyen çiftçilerin prim borçları ürün satışları üzerinden alınmakta ve ürün satışının %2 oranında kısmı prim borçlarına yönelik kesintiye uğramaktadır. Tarım çalışanlarını yakından ilgilendiren Tarım BAĞ-KUR’u ile ilgili bilinmesi gereken her şey yazının devamında paylaşılmıştır.

Tarımsal Faaliyetler Nelerdir?

Tarımsal faaliyetler hangi alanları kapsar ve nelerdir sorusuna açıklık getirmek gerekirse tarımsal faaliyet alanları;
  • Bitki,
  • Orman,
  • Hayvan ve su ürünleri olarak sıralanmaktadır.
Tarımsal faaliyetlerde bulunan kişiler başkalarına bağımlı olarak çalışabildikleri gibi kendi hesaplarına çalışan kişiler olarak ikiye ayrılmaktadır. Tarım alanlarını kapsayan ve bu alanlarda çalışan kişilerin çalışmalarını sürdürdükleri alanlar şunlardır;
  • Kendi arazilerinde ya da başkalarından kiraladıkları arazilerde ve
  • Kamuya ait arazilerde kendileri ya da ortaklık kurarak sürdürdükleri çalışmalardır.
Yalnızca hayvan ve ürün yetiştirmeye bağlı kalmayan çiftçilik mesleği oldukça karışık bir yapıya sahiptir. Hem çevre hem de çiftçilerin kendi çalışmaları üzerinde olumlu etkiye sahip disiplinlerle etkileşim halinde olmaktadır.

Tarım BAĞ-KUR Çalışanları Kimdir?

Tarımsal alanda faaliyet gösteren ve bağımsız olarak kendi adlarına çalışmalarını sürdüren kişiler tarım bağ kur sigortasından yararlanırlar. Tarım ve çiftçilik alanında çalışan kişiler topluma yarar sağlayan birçok görevi yerine getiren kişilerdir. Tarım çalışanları ürün ve hayvan yetiştiriciliğinin yanı sıra yenilikçi ve çevre koruyucusu kişiler olarak farklı görevlere sahip olmaktadır. Dünya çalışan nüfusunun %40 oranlık kesiminin tarımsal alanda faaliyet gösterdiği düşünülürse sektörün ve çalışanların önemi kolaylıkla anlaşılabilir. Bağ kur çalışanı olarak görev yapan çiftçilere gerek sigorta prim ödemelerinde gerekse emeklilikleri konusunda çeşitli kolaylıklar sağlanmaktadır.

2019 Tarım BAĞ-KUR Hakkında

Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası kanunu gereğince tarım bağ kurlu çalışanlarından; Kendi hesaplarına bağımsız olanlar 4/1-b maddesinin 4.alt bendi kapsamında zorunlu olarak sigortaya tabi tutulmaktadır. Ancak;
  • Tarımsal faaliyetlerden elde ettikleri yıllık gelir tutarının aylık ortalaması masraflar sonrasında asgari ücretin altında olanlar ve
  • 65 yaşını doldurmuş olanlar başvuru yaparak sigorta zorunluluğunu kaldırmak için talepte bulunabilir.
  • Sosyal Güvenlik Kurumundan başka sigorta sahibi olan çiftçiler zorunlu sigortadan muaf bulunuyor.
  • Kendi adına bağımsız çalışan çiftçilerin 30 gün içerisinde ziraat odalarına kayıt olmaları ve kayıt olduklarına dair belgeleri 1 yıllık süre içerisinde Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirmeleri gerekmektedir.
  • Çiftçilerin tarım bağ kur hakları kayıt tarihlerinden itibaren başlamaktadır.
  • Sosyal Güvenlik Kurumuna 1 yıl geçtikten sonra yapılan bildirim tarihinde tarım bağ kurları başlamış olur.
  • Bağ kura bağlı olarak çalışan çiftçiler çiftçi kayıt sistemine kayıt olarak tarımsal desteklemelerini izleyerek denetleyebilirler. Çiftçi bilgilerinin merkezi bir veri tabanında toplanmasını sağlayan çiftçi kayıt sistemi çiftçilerin kayıt olması gereken zorunlu bir sistemdir.

BAĞ-KUR İndirimli Prim Uygulaması

Çiftçilerin sigortaya teşviki amacı ile yapılan uygulama olan indirimli prim uygulaması 5510 sayılı kanunun yürürlüğe girmesi ile başlamıştır. Buna göre;
  • 1 Ekim.2018 ile 31 Aralık 2018 tarihleri arasında çiftçilerin yatırmış oldukları 15 günlük prim tutarları 30 gün olarak kabul görmüştür.
  • Takip eden yıllar itibarı ile bu süre her yıl için 1 gün artış göstermektedir.
  • Tarım sigortalılarının 2019 yılında 30 günlük prim ödemelerini 26 gün üzerinden ödemektedir.
  • Prim tutarları sigortalı tarafından belirlenmekte olup brüt asgari ücret ile bunu 7,5 katı arasında değişen tutarlar ile belirlenmektedir.

Tarım BAĞ-KUR 2019 Taban Ödemeleri

Tarım bağ kur sigortalı taban ödemelerinin tespitinde günlük prime esas kazanç göz önüne alınmaktadır. Taban ödemeleri 2019 yılı belirlemelerinde günlük esas kazanç tutarını tespit etmek için yapılan hesaplamaya göre;
  • 2019 yılı asgari ücret tutarı olan 2.558,40 TL 30 gün sayısına bölünmelidir.
  • 558,40:30=85,28 TL günlük esas tutar olmaktadır.
  • Bu hesaplamaya göre tarım bağ kur sigortalılarının 2019 yılında 2.217 TL’si tutarındaki kazançları üzerinden %34,5 olmak üzere aylık olarak ödemeleri gereken prim tutarı 765 TL olmaktadır.
Tarım bağ kur çalışanları prim ödemelerini takip eden ayın sonuna kadar ödeme şansına sahip olmaktadır. Örneğin; 2109 Nisan ayına ait prim ödeme tutarlarını 2019 Mayıs ayının sonuna kadar gerçekleştirebilirler. Prim ödemelerini gerçekleştirmeyen çiftçilere 3 aylık süre sonunda gecikme faizi uygulanmakta ve ödenmesi gereken tutarlara gecikme cezası eklenerek tahsil edilmektedir.

Hasatlardan Prim Borç Tahsilatı

Bağ kur prim borç tahsilatları çiftçilerin sattıkları ürünler üzerinden yapılırken ürün bedellerinin %2 oranı için borç kesintileri uygulanmaktadır. Çiftçiler sattıkları ürünlerin parasını genellikle tüccarlar ve diğer aracılar vasıtasıyla alırken tahsilatlarını hemen gerçekleştiremezler. Avans olarak aldıkları ödeneklerden ise prim kesintileri yapılmamaktadır. Prim borcuna karşılık ürün satışlarından yapılan kesintiler ürün borcunun tamamının ödenmesi sonucu gerçekleştirilir.  Prim kesintisi yaparak kesintileri Sosyal Güvenlik Kurumuna iletmekle yükümlü olan tebliğ ile belirlenmiş bulunan gerçek ve tüzel kişiler şunlardır;
  • Kamu kurumları,
  • İktisadi kamu müesseseleri,
  • Ticari şirketler,
  • Dernekler ve vakıflardır.
Bağ kur sigorta yükümlülükleri tarımsal faaliyetlerin durdurulduğu tarih itibari ile sona ermektedir. Tarım bağ kur çalışanları faaliyetlerini durdurmaları halinde konu ile ilişkin bildiri ziraat odalarına, tarım müdürlüklerine ya da Sosyal Güvenlik Kurumuna on gün içerisinde yapılmalıdır. Hasatlarda yapılan prim kesintilerinden muaf olan çiftçilerde bulunmaktadır. Çiftçilerin gerçek ve tüzel kişilere yaptıkları tarımsal ürün satışları prim kesintisinden muaf olmaktadır. Kısaca belirtmek gerekirse lisans sahibi depo işletmelerine yapılan ürün satışları bedelinden kesinti yapılmamaktadır. Bu muvaffakiyet süresi 1 ocak 2019 tarihinse sona ermişken resmi gazetede yapılan yeni bir açıklama ile tarih 1 Ocak 2024 yılına kadar uzatılmış oldu.

Tarım BAĞ-KUR Hakları

Tarım bağ kur sahiplerinin hakları nelerdir ve tarımsal faaliyette bulunan sigortalılar hangi hizmetlerden faydalanır şu şekilde sıralanmaktadır;
  • Emeklilik ve sağlık hizmetleri sigortasından yararlanırlar
  • İş kazası ve meslek hastalığı sigortasından yararlanırlar.
  • Sigorta sahibi kadınlar ise doğum ve emzirme yardımı yanı sıra 16 hafta süre ile geçici iş görmezlik ödeneğinden yararlanırlar (bu haktan yararlanmak için doğum öncesi 1 yıllık süre içerisinde 90 gün prim ödemesi bulunmalıdır).
  • Tarım sigortalıları iş kazası geçirerek meslek kazanma güçlerinin en az %10 oranı kaybetmeleri durumunda sürekli olmak üzere iş görmezlik gelirine sahip olabilirler. Bu kapsamdaki sigortalılar işlerine devam ederek sürekli iş görmezlik ödeneğinden yararlanma hakkına sahiptirler. Bu durumda aranan şart ise bağ kur prim borcunun bulunmamasıdır.
  • Meslek hastalığı ya da iş kazası sonucu meslekteki kazanma güçlerinin en az %60 oranı kaybeden sigortalılar malul sınıfına girerler. Bu sınıftaki tarım sigortalıları en az 10 yıllık sigortalı ve 1800 prim ödemesine sahiplerse malul aylığı almaya hak kazanırlar. Başka birinin bakımına muhtaç hale gelmiş olan sigortalılarda 10 yıl koşulu aranmamakta sadece 1800 gün prim ödemesinin bulanması yeterli olmaktadır.
Editör: TE Bilisim