1982 Anayası'nın 51. maddesinde sendika kurma ve üye olma ile ilgili bilgilere yer verilmiştir. Anyasanın bu maddesi sendikal haklar güvence altına alınmıştır. Çalışanların ve işverenlerin sosyal haklarını geliştirmek, menfaatlerini korumak amacıyla istedikleri sendikaya üye olabilecekleri, istedikleri zaman ayrılabilecekleri belirtilmiştir.
- Sendika kurma hakkı ancak, millî güvenlik, kamu düzeni, suç işlenmesinin önlenmesi, genel sağlık ve genel ahlâk ile başkalarının hak ve özgürlüklerinin korunması sebepleriyle ve kanunla sınırlanabilir.
- Hiç kimse bir sendikaya üye olmaya ya da üyelikten ayrılmaya zorlanamaz.
- Aynı zamanda ve aynı iş kolunda birden fazla sendikaya üye olunamaz.
4857 sayılı İş Kanunu'nun 18. maddesinde bu konuya değinilmiştir. İş Kanunu'nun bu maddesinde;
- İşyeri sendika temsilciliği yapmanın,
- Sendika üyeliği veya çalışma saatleri dışında veya işverenin rızası ile çalışma saatleri içinde sendikal faaliyetlere katılmanın, işçiyi işten çıkarmak için geçerli sebep olmadığı belirtilmiştir.
6356 sayılı Sendikalar Kanunu Bu Konuda Ne Diyor?
"Sendikal bir nedenle iş sözleşmesinin feshi hâlinde işçi, 4857 sayılı Kanunun 18, 20 ve 21 inci madde hükümlerine göre dava açma hakkına sahiptir. İş sözleşmesinin sendikal nedenle feshedildiğinin tespit edilmesi hâlinde, 4857 sayılı Kanunun 21 inci maddesine göre işçinin başvurusu, işverenin işe başlatması veya başlatmaması şartına bağlı olmaksızın sendikal tazminata karar verilir. Ancak işçinin işe başlatılmaması hâlinde, ayrıca 4857 sayılı Kanunun 21 inci maddesinin birinci fıkrasında belirtilen tazminata hükmedilmez. İşçinin 4857 sayılı Kanunun yukarıdaki hükümlerine göre dava açmaması ayrıca sendikal tazminat talebini engellemez."
Ayrıca 6356 sayılı yasa gereği 30 ve daha az işçi çalıştıran iş yerlerinde çalışan işçilerin ya da herhangi bir işyerinde 6 aydan az çalışanlar ile belirli süreli iş sözleşmesi imzalayanların sendikal faaliyet nedeniyle işten atılması durumunda ‘sendikal tazminat’ alamadığı gibi, işe iade davası da açamamaktadır.
Ancak AYM’nin iptaliyle, artık tüm çalışanların sendikal faaliyet nedeniyle işten çıkarılması durumunda isterse ‘sendikal tazminat’ isterse de ‘işe iade davası’ açabilecektir. Ancak iki dava birden açılamamaktadır.
Sonuç Olarak;
Sendikaya üye olmak ve sendikal faaliyetlere katılmak Anayasa ve çeşitli Kanunlarla güvence altına alınmıştır.
Sendikaya üye olmak ve sendikal faaliyetlere katılmak sebepleriyle işten çıkarılan işçiler için çalışan sayısı, çalışma süresine bakılarak dava açılıp açılmayacağına karar veriliyordu. Anayasa Mahkemesi'nin iptal kararı sonrası bir işçi sendika toplantılarına katıldığı ya da sendikaya üye olduğu için işten atılırsa, o işyerinde ne kadar süredir çalışıp çalışmadığına bakılmaksızın dava açabilecek. İsterse işe iade davası isterse de ‘sendikal tazminat davası’ olacak.
*******