Kişi ya da kuruluşlar tarafından icat edilen veya geliştirilen buluşların koruma altına alınması ve yasal hak sahipliği iddia edilmesi için patent alınması gerekmektedir. Ancak özellikle patent başvurusu yaparken belirli noktalara dikkat edilmelidir.

Patent Nedir, Niçin Kullanılır?

Patent tanımı itibariyle buluş sahibi olan kişi ya da kuruluşların söz konusu ürünü belirli bir süre dahilinde üretmesi, kullanması, satabilmesi ya da ithal edebilme hakkına denilmektedir. Bu hakkın bulunduğu gösteren belgeye de patent denilmektedir. Bir buluş için buluş sahiplerine verilen patent, temelde buluş sahibinin izni olmadan başka kişi ya da kuruluşların kendi ürününü kullanmasını ya da satılmasını engellemektedir. Eğer patentli olan bir ürün başkaları tarafından izinsiz şekilde kullanılır, satılır, ithal edilir ya da benzeri durumlar yaşanırsa bu durumda yasal kanunlar çerçevesinde cezai yaptırımlar uygulanmaktadır. Patentli olan buluş ya da ürün patent hakkı almış olanın alınan, satılan, kiralanan diğer emtia gibi kişinin mülkiyeti haline gelmektedir, tamamen patent sahibinin tasarrufunda tutulmaktadır. Buluş sahibi patent isteme hakkına sahiptir ve gerekli koşulların sağlanmasından sonra herkes patent başvurusu yapabilmektedir. Aynı zamanda patent hakkı ürünü ya da buluşu patent sahibine kullanma tasarrufu sunarken, bu hakkın devredilme hakkını da vermektedir. Buluş birden çok kişi tarafından bulunmuşsa bu durumda patent isteme hakkı tarafların başka türlü kararlaştırmaması halinde buluşu yapan herkese eşit şekilde ait olmaktadır. Söz konusu buluş birbirinden bağımsız olarak başka kimseler tarafından aynı zamanda yapılmışsa bu durumda patent hakkı ilk başvuru yapana göre ait olmaktadır. Başka bir deyişle patent almak için ilk başvuru yapmış kişi aksi bir durum oluşuncaya kadar ilgili buluş ya da ürün ile patent alma hakkına sahip olmaktadır.

Patent Nasıl Alınır?

Patent başvurusu yapmak patent almak için ilk adım olmaktadır. Her ülkenin kendi patent kuruluşu bulunur ve Türkiye’de patent başvuruları Türk Patent Enstitüsü’ne yapılmaktadır. Başvuru sonrasında patent araştırılması yapılacaktır. Patent araştırmasının yapılma amacı söz konusu buluş ya da ürünün diğer ürünlerden hangi bakımlardan ayrıldığının tespit edilmesi ve alanında hangi yeniliklere sahip olması ile ilgilidir. Eğer buluş ya da ürün diğer ürünlere benziyorsa ve alanında yenilik taşımıyorsa patent hakkı düşük olmaktadır ancak alana yeni kazanımlar sağlıyor ve diğer ürünlerden de önemli farklar ile ayrılıyorsa bu durumda başvuru kabul edilecektir. Türk Patent Enstitüsü’ne başvuru yaparken gerekli olan belgeler ise şu şekildedir;
  • 1 nüsha başvuru dilekçesi,
  • 3 nüsha halinde patentle korunması talep edilen buluşun unsurlarını kapsayan istemler,
  • 3 nüsha halinde buluş konusunu açıklayan belgeler,
  • 3 nüsha halinde ürün ya da buluşa ait çizimler, fotoğraflar,
  • 3 nüsha buluşu anlatan özet ve tüm detaylarını açıklayan tarifname ile başvuru yapılmalıdır.

Patent Çeşitleri Nelerdir?

Patent çeşitleri kendi içlerinde ayrılmaktadır. İlk patent türü incelemeli patent olup ulusal ofise yapılacak olan başvurular neticesinde uluslararası araştırma yapılacak, araştırma sonrasında da tekniğin bilindik durumunun aşılmasını sağlayan, yeni ve sanayiye de uygulanabilecek olan buluşlara verilen bir tür koruma belgesi olmaktadır. Buluşun ya da ürünün bilinen durumu ile ilgili olarak araştırma Türk Patent Enstitüsü tarafından kabul edilmiş olan uluslararası araştırma kuruluşları tarafından yapılır. İncelemeli patent koruma süresi ise 20 yıl olarak belirlenmiş olup bu kapsamda olan buluşların – ürünlerin tasarruf hakkı 20 yıl boyunca patent sahibine ait olmaktadır. Diğer bir patent türü ise incelemesiz patent olarak adlandırılmaktadır. Nitelik bakımından patent sayılmasına karşılık tescil konusunun gerçekliği ya da fayda sağlaması devlet tarafından garanti edilmemektedir. İncelemesiz patentin koruma süresi ise 7 yıldır. Bu süre içerisinde aynı zamanda tekrar inceleme talebinde bulunularak tescilin incelemeli patente dönüştürülmesi de mümkün olmaktadır. Bir diğer patent modeli ise faydalı model olarak adlandırılmaktadır. Faydalı model tescili temel olarak patent tescili olup bazı durumlarda patentten ayrılmaktadır. Patent alımlarının uzun sürmesi ve inceleme maliyetlerinin yüksek olması nedeniyle faydalı model hızlı tescil almayı sağlamaktadır. Ürünün ya da buluşun mevcut durumunun aşılması, ürünün daha işlevsel hale gelmesi ve sanayiye de rahatlıkla uygulanabilir özellikler taşıması halinde faydalı model belgesi verilir ve bu belge kapsamında da 10 yıl boyunca koruma sağlanmaktadır. Faydalı modelin daha sonra patent başvuru sonuçlanması halinde patente dönüşmesi de mümkün olmaktadır.

Patent Alınması İçin Taşınması Gereken Kriterler Neler?

Bir buluş ya da ürünün patent kapsamında değerlendirilmesi için belirli nitelikleri taşıması gerekmektedir. Bu kapsamda patentin taşıması gereken özellikler şu şekilde sıralanabilmektedir;
  • Yenilik; patent başvurusu için en önemli nokta ürününün yenilik durumudur. Ürünün ya da buluşun bilinen duruma dahil olmaması yeni olarak tanımlanmaktadır. Bilinen durumu patent başvurusunun yapılmış olduğu tarih öncesinde buluş konusunda dünyanın herhangi bir noktasında erişilebilir yazılı ya da sözlü tanıtım, kullanım ya da başka tasarruf haklarından oluşmaktadır. Patent başvurusu yaparken sadece ulusal değil, global düşünmek gerektiğini ihmal etmeyin.
  • Mevcut durumunun aşılması da patent başvurusu için son derece önemlidir. Buluş ya da ürün teknik alandaki uzman ya da uzmanlar tarafından mevcut durumu aşmayı sağlıyorsa ve alanında daha üstün bir kullanım sunuyorsa bu durumda patent alabilmektedir.
  • Sanayiye uygunluğu da bir diğer etmen olup üretim ve dağıtımının sanayi koşullarına uygunluğu önemlidir.
Editör: TE Bilisim